Викиизвор:Принципи и напатствија
| Принципи на Викиизвор |
|---|
| Глобални принципи |
| Што не е Викиизвор Игнорирајте ги сите правила |
| Принципи за содржина |
| Неутрална гледна точка Проверливост Без оригинално истражување Биографии на живи лица |
| Работење со други |
| Учтивост Без лични напади Консензус Разрешување на спорови |
| Повеќе |
| Целосна листа на принципи Листа на напатствија |
Викиизвор е заеднички проект и неговите основачи и корисници имаат заедничка цел:
- Нашата цел со Викиизвор е да направиме слободна и релевантна (во смисол на вистинита) библиотека - навистина, најголема библиотека во историјата, и во ширина и во длабочина.
Викиизвор има некои принципи и напатствија што ни помагаат да работиме кон оваа заедничка цел. Некои од овие принципи сѐ уште еволуираат, додека другите се подолго време воспоставени и најчесто неконтроверзни.
Додека нашите принципи еволуираат, многу Викиизворнци сметаат дека пишаните правила се инхерентно неадекватни да ги покријат сите можни варијации на пореметувачко и злобно однесување. На пример, корисник кој постапува против духот на нашите пишани принципи може да биде строго укорен дури ако формално правилата не се прекршени.
Клучни принципи
[уреди]Не е потребно да го прочитате секој принцип на Викиизвор пред да придонесете! Сепак, следниве се клучни кон продуктивно искуство на Викиизвор , и што побрзо се справите со нив, толку подобро.
- Викиизвор е библиотека. Нејзините цели не одат понатаму. Видете што не е Викиизвор за повеќе информации. (врска за ова прашање на англиската вики)
- Избегнете пристрасност. Статиите треба да бидат напишани од неутрална гледна точка, која ги прикажува различните гледишта правично и со уважување.
- Не нарушувајте авторски права. Викиизвор е слободна библиотека која функционира според GNU Free Documentation License (на англиски). Поднесување на дело кое ги нарушува авторските права е закана за нашата цел да изградиме навистина слободна библиотека која секој може да ја редистрибуира, и може да доведе до правни проблеми. Видете Викиизвор:Авторски права за повеќе информации. (врска за ова прашање на англиската вики)
- Почитувајте ги другите соработници. Соработниците на Викиизвор доаѓаат од различни земји и култури, и имаат многу различни гледишта. Третирањето на другите со почит е клучно за ефективно соработување при изградба на библиотека. За некои напатствија, видете Вики-етика (врска на англиски), Правила за однесување при конфликт (врска на англиски), Решавање на спорови (врска на англиски) .
Останати принципи и напатсвија
[уреди]Врски кон различни принципи може да се најдат во следните категории:
- Категорија:Викиизвор:Принципи - принципи кои се нашироко прифатени и се очекува да бидат следени
- Категорија:Викиизвор:Официјални принципи - помалку ригидни правила кои се главно консензуално прифатени и применувани во повеќе случаи
Конвенции
[уреди]Преку следење на следните конвенции можеме да направиме поконзистентна и покорисна библиотека:
- Уредувачка политика (врска на англиски) (Како да се уредуваат статиите)
- Конвенции при именување (врска на англиски) (Како да се именуваат статиите)
- Појаснување (врска на англиски) (Како да се разрешуваат спорови при именување)
- Политика на употреба на слики (врска на англиски) (Работа со подигнувања)
- Политика на бришење (врска на англиски) (како да номинирате страници за бришење, и како (ограничено) да бришете статии)
Процедурални прашања
[уреди]Како се усвојуваат принципите?
[уреди]Најголемиот број Викиизвор-принципи се формулирани во раните денови на проектите, генерално пред крајот на 2002. Измените и дополнувањата се прават со консензус (врска на англиски), иако во пракса консензус за промена на политиката е навистина тешко да се постигне. Во многу случаи, принципот се развива неформално; пишаните принципи најчесто кодифицираат подолга традиција.
Исто така, видете Викиизвор:Како се создава принцип. (врска на англиски)
Како се спроведуваат принципите?
[уреди]Вие сте уредник на Викиизвор. Викиизвор нема главен уредник или централизиран хиерархиски механизам кој го прати и одобрува секојдневниот прогрес на библиотеката. Наместо тоа, активните учесници ги пратат скорешните промени и прават измени во согласност со содржината и форматот на проблемот што ќе го сретнат. Така, Википедијците се истовремено и писатели и уредници.
Повеќето принципи и напатствија, на тој начин, се спроведуваат од поединечни корисници кои ги уредуваат страниците, и ги дискутираат прашањата меѓусебе. Некои принципи исто така се спроведуваат преку привремени блокови (главно, механизам за справување со вандализам). Во екстремни случаи Комитетот за Арбитража може да донесе одлука заради справување со тешко решливи ситуации, како дел на поопштата процедура за решавање на спорови.
Ограничени опции
[уреди]Некои од опциите на софтверот кои може да бидат потенцијално злоупотребени, како што е бришење на страници и заклучување на страници од уредување, се ограничени на администраторите, кои се искусни членови на заедницата на кои може да им се верува. принципите кои главно се однесуваат на администраторите се:
- Правила за заштитување (врска на англиски) (Како и кога да се заштити страница)
- Политика на блокирање (врска на англиски) (Блокирање на корисници за да се спречи вандализам или да се спроведат одлуки на комитетот за арбитража)
Типови на принципи и напатствија
[уреди]Како додаток на општоприфатените политики искажани во горниот дел, следните напатсвија се предложени од различни учесници:
Општи напатствија
[уреди]- Бидете храбри во ажурирањето на страниците (врска на англиски)
- Направете мрежа (врска на англиски)
- Користење на ботови (врска на англиски)
- Давајте заклучок при уредувањето (врска на англиски)
За други корисни совети, видете Избегнување на вообичаените грешки (врска на англиски).
Напатствија за однесување
[уреди]- Потпишувајте се на страниците за разговор (врска на англиски)
- Избегнувајте вулгарност (врска на англиски)
- Без лични напади (и преместете ги личните дебати по електронска пошта) (врска на англиски)
- Без правни закани (врска на англиски)
- Бидете пресметливи (врска на англиски)
- Без навредливи кориснички имиња (врска на англиски)
- Не гризете ги новодојденците (врска на англиски)
- Не правите статии за себе (врска на англиски)
- Правило на три враќања (Уредувачките војни се сметаат за штетни) (врска на англиски)
- Користете ги вашите кориснички страници соодветно (врска на англиски)
- Општи напатствија за страниците за разговори (врска на англиски)
Напатствија за содржината
[уреди]- Водич за пишување на подобри статии (врска на англиски)
- Објаснете го жаргонот (врска на англиски)
- Справете се соодветно со потполните бесмислици (врска на англиски)
- Цитирајте извори: насочете го читателот кон релевантите референци, (и поредете ги правилно) (врска на англиски)
- Проверливост: осигурајте се дека цитираната информација е проверлива по потреба (ова не значи дека таа е "официјална", повеќе се однесува дека дека таа постои како што е речено) (врска на англиски)
- Избегнувајте изјави кои набргу ќе застарат (врска на англиски)
- Држете се до темата (врска на англиски)
- Предупрете ги читателите за spoiler-и (врска на англиски)
- Направете ги статиите корисни за читателите (и мислете на публиката при пишувањето) (врска на англиски)
- Проверете ги вашите факти (врска на англиски)
- Напатствија за користење на страниците за разговор (врска на англиски)
- Избегнувајте самореференцирање (врска на англиски)
- Зборови за избегнување (врска на англиски)
- Алгоритми на Викиизвор (врска на англиски)
- Избегнувајте долги, одделни заклучоци за филмови и книги (врска на англиски)
Напатствија за стилот
[уреди]- Прирачник за стилот (врска на англиски)
- Не вклучувајте копии на првобитните извори (врска на англиски)
- Следете ги конвенциите за нагласување (врска на англиски)
- Мислете на контекстот кога правите врски (врска на англиски)
- Користете поднаслови умерено (врска на англиски)
- Не користете прелом на редови (врска на англиски)
- Викиизвор:Водич за пишување на подобри статии (врска на англиски)
- Не користете подстраници (врска на англиски)
- За целосен список, видете Категорија:Викиизвор напатствија за стилот
Напатствија за начините на групирање на статиите
[уреди]- Избирање на соодветна техника на групирање Викиизвор:Категории, листи, и кутии за серии (врска на англиски)
- По техника на групирање:
- Листи (врска на англиски)
- Категории (врска на англиски), и други статии во Категорија:Викиизвор категоризација
- Навигациони шаблони (врска на англиски) (или: кутии за серии)
Други текстови и дискусии во врска со Викиизвор
[уреди]- Сајтот Мета - Викиизвор (на англиски) содржи многу статии во врска со Викиизвор и поврзани теми во воведен стил.
- Создавање на како-да статии во Викиизвор (врска на англиски)